Dijital Bağımlılık Nedir? Dijital Bağımlığın Türleri Nelerdir?

Dijitalleşme kavramı fiziksel dünyanın internet ortamına aktarılmasıyla ortaya çıkmıştır. Küreselleşmenin önemli bir basamağı olan dijital iletişim araçları, teknolojik alandaki dönüşümleri de beraberinde getirmiştir. 

Mobil ağların aşırı kullanılması sonucu oluşan dijital bağımlılık, bugün teknolojinin getirdiği en önemli tehlikeler arasında yer almaktadır.

Dijital Bağımlılık Nedir?

Bağımlılık; bir varlığa veya nesneye duyulan isteğin kişinin yaşamını olumsuz etkilemesine rağmen kendini durduramaması olarak tanımlanırken dijital bağımlılık; mobil cihazlardaki sanal gerçekliğe aşırı bağlanma sonucu ortaya çıkan davranışsal bir bozukluktur.

Bireyi bağımlı hale getiren etmenler zaman içerisinde çeşitliliğe uğramıştır. Günümüzde teknolojinin sürekli olarak gelişim göstermesi ‘’dijitale bağımlı birey’’ kavramını ortaya çıkarmıştır. Dijitale bağımlı birey, çevresiyle birebir iletişim kurmak yerine sosyal medya arkadaşlığını tercih eder ve mobil cihazlardan uzak kaldığı anda kendini yalnızlaşmış hisseder.

Dijital Çağın Getirdiği Kaygı Bozuklukları: Fobi, Nomofobi, Netlessfobi

Psikolojide bir tür anksiyete bozukluğu olarak gösterilen fobi, herhangi bir olgu karşısında kişinin kendini tehlikede hissederek ileri düzeyde korkuya kapılma halidir. Bireyin fobik bir nesne veya durum karşısında abartılı ve irrasyonel tepkiler vermesi sonucu ortaya çıkan duygu durum bozukluğudur. Fobiyi oluşturan unsurların bir araya getirilerek bilişsel davranışlar üzerindeki etkileri belirlendiği takdirde tedavi edilebilir bir hastalıktır.

Nomofobi, bireyin cep telefonu ile kurduğu iletişimden mahrum kalma korkusudur. Cep telefonu kullanımı esnasında beynin dopamin salgısı artar ve bireyde telefona karşı bağımlılık duygusu gelişebilir. Dijital dünyayla kurulan iletişimin denge sınırını aşması sonucu ortaya çıkan zihinsel bir uğraştır. Dış dünyaya karşı gelişen bağımlılık duygusunun oluşturduğu etkiler travmatik boyutlara ulaştığı takdirde kişiyi depresyona kadar sürükleyebilmektedir.

Netlessfobi, aşırı internet kullanımından kaynaklı olarak kişinin internetsiz bir ortamda kalmaktan endişe duymasıdır. Netlessfobik bireyler dijital dünyayla iletişimini kesecek yerlerde bulunmaktan kaçınır ve böylelikle sosyalleşmekten uzaklaşır. Günün her saati dijital platformlarda aktif olma isteği kısa bir süre sonra bağımlılık haline gelir. Davranış ve duygu durum değişikliklerine yol açar. Global bir sorun haline gelen netlessfobi, bireylerin hem psikolojik hem de fizyolojik açıdan olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır.

Dijital Oyun Bağımlılığı Nedir?

Dijital oyun bağımlılığı; online oyunların aşırı biçimde oynanması sonucu kişide kontrol edilemeyecek düzeyde duygu ve davranış bozukluklarına yol açması olarak tanımlanmaktadır. Oyun için etkileşim ve sosyalleşme duygusu bireyi bağımlı hale getirebilmektedir. Davranışsal bozukluklar sonucu kişinin kontrolünü kaybetmesi hem kendisi hem de çevresi için tehdit unsuru oluşturmaktadır.

Bağımlılığa neden olan faktörlerin belirlenerek önleyici tedbirlerin alınmasıyla bu duygu ortadan kalkabilmektedir. Dijital oyun bağımlılığı, zihinsel fonksiyonlarda bozukluklara ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Kontrollü oyun oynamak bireyi odaklanma ve konsantrasyon gibi zihinsel açıdan geliştirirken aşırıya kaçılması durumunda kişi kaç yaşında olursa olsun bağımlı olabilmektedir.

Dijital Bağımlılığın Cinsiyet Boyutu

Dijital oyunlar genellikle kız oyunları ve erkek oyunları şeklinde ayrılmaktadır. Savaş ve şiddet içeren oyunlara erkeklerin yönelimi daha fazlayken giydirme ve makyaj oyunlarında tam tersi durum gözlemlenmektedir. Toplumda varlığını sürdüren negatif ayrımcılık, etkisini dijital platformlarda da göstermektedir.

Popüler kültürde geliştirilen bu algı cinsiyet faktörleri üzerinden özgüven problemleri oluşturmaktadır. Erkekler daha güçlü şekilde lanse edilirken kızlar için bu durum aksi yönde olmaktadır. Dijital oyunlarda oluşturulan sanal kimlikler gerçeği yansıtabileceği gibi kişinin olmak istediği karaktere bürünmek istemesiyle de ilişkilendirilebilmektedir.

Son olarak;

Günümüzde iletişim teknolojileri alanındaki gelişimler literatüre pek çok yeni kavram kazandırmıştır. Ulaşılabilir bilginin online ortama aktarılması şeklinde tanımlanan dijitalleşme bunlardan biridir. İnsanoğlu varoluşundan bu yana eğitimi belli kalıplarla sınırlandırmamış, aksine sınırların anlamını neredeyse yitirdiği büyük bir teknolojik dönüşüm sürecine girmiştir.

Modern dönemin iletişim teknolojileri alanında getirdiği yenilikler akademik eğitim sürecine de yeni normlar kazandırmıştır.

Dijital eğitim süreci hakkında daha fazla bilgi almak için Akademide Dijitalleşmenin Önemi ve Etkileri Nelerdir? adlı içeriğimize göz atabilirsiniz.