Kahve Bitkisi Hakkında Bilinmeyenler

Sıcak ve soğuk içeceklerin vazgeçilmesi kahve bitkisi hakkında daha önce hiç duymadıklarınızı öğrenmeye hazır mısınız? 

Kahve Nedir?

Kahve, botaniksel olarak Rubaiaceae familyasına ait ve yaklaşık 6000’e yakın türü olan bir ağacın meyve çekirdeğidir. İlkbaharda açan beyaz çiçekleri olgunlaştıkça yeşilden kırmızıya dönmektedir. Kahve, bu meyvelerin içinde çoğunlukla ikişer tane bulunan çekirdeklerin kavrulmasıyla elde edilir. Tek meyveden tek çekirdek çıkması da mümkündür. Bu tarz çekirdeklere Peaberry denir ve piyasa değeri diğerlerine oranla oldukça yüksektir.

Yılda birkaç kez açan kahve çiçekleri açtıktan bir kaç saat sonra solar ve kahve meyvesi oluşur. Şekil olarak kiraza benzediğinden dolayı kahve kirazı olarak da adlandırılmaktadır. Çiçeklerinin kokusu portakal ağacına benzetilir. Kahve ağaçları deniz seviyesinden 2000 metre yükseklikte, dik ve yamaçlı bölgelerde yetiştirilmektedir. Tohumu haricindeki diğer kısımlarının hem insan hem de hayvan için zehirli olduğu bilinmektedir.

Kahve Ağacı Nerelerde Yetişir?

Kahve ağaçları tropikal iklime sahip ve çalıların yoğun olduğu bölgelerde yetiştirilmektedir. Bugün yaklaşık yetmiş ülkede kahve üreticiliği yapılsa da Brezilya dünyada ilk sırada gelmektedir. Ülke genelinde yıllık yaklaşık 2 milyon 500 bin tonun üzerinde üretim yapılmaktadır. Brezilya’dan sonra Vietnam yılda yaklaşık 13 milyon ton, Kolombiya 810 bin ton ve Etiyopya 400 bin ton kahve üretimi yapmaktadır.

Afrika ülkeleri arasında kahvenin anavatanı olan Endoznezya’da ise yıllık 700 bin ton üretim yapılmaktadır. Ülkemizin iklim koşulları kahve üretimi için elverişli değildir. Ancak Türkiye’de kahve yetiştiriciliği çalışmaları Mersin ve Anamur bölgelerinde devam etmektedir.

Kahve Nasıl Elde Edilir?

Bir kahve ağacının dikiminden sonra meyve vermesi yaklaşık 3 yılı bulmaktadır. Bu süre zarfında ağacın bakım ve beslenme koşulları oldukça etkilidir. Kahve ağaçları önce tohum oluşturur sonra beyaz çiçekler açar. Bu çiçekler uzun süre dalda kalmayıp açtıktan birkaç gün sonra dökülmeye başlar. Çiçeklenme dönemi bittikten sonra yemyeşil yaprakların arasında kırmızı meyveler belirmektedir.

Olgunlaşan meyveler teker teker toplanarak işlenir. İşlenen bu meyvelerin çekirdekten ayrışımı bazen çiftçilerin eli mahsülü olurken bazı tesislerde ise makineler yardımıyla yapılmaktadır. Ayrışan çekirdekler güneş altında kurumaya bırakılır. Gece nemden gündüz kızgın güneşten korunarak bu işlem günlerce devam etmektedir. Yetiştirilen bölgeye bağlı olarak yaklaşık 25 ve 40 yıl boyunca kahve ağaçları meyve vermeye devam etmektedir.

Kahve Türleri Nelerdir?

Dünya genelinde kahvenin yüzden fazla türü olsa da yetiştiriciliği en fazla olan iki kahve türü Arabica ve Robusta’dır. Her ikisi de Afrika kökenlidir. Ancak her ne kadar aynı aileye ait olsalar da yapı ve lezzet açısından oldukça farklılık göstermektedirler. Arabica kahve, bugün kahve üretiminin %75’ini oluştururken, Robusta %25’ini oluşturmaktadır. Peki Arabica ve Robusta kahve arasındaki fark nedir?

Arabica Kahve

Arabica Kahve, Arabica bitkisinin çekirdeklerinden elde edilmektedir. Arabica çekirdekleri yüksek rakımlı ve tropikal bölgelere ihtiyaç duyduğundan yetiştirilmesi oldukça zahmetlidir. Tat olarak yumuşak meyve aromasına sahiptir ve kafein miktarı oldukça azdır. Robusta kahveye göre daha pahalıdır. Bir rivayete göre ise Etiyopyalı bir çobanın meyve ağaçlarını yiyen keçilerin enerjilerinin artmasıyla din adamlarının uyanık kalmak için kahve çekirdeklerini kavurmalarıyla ilk arabica kahvenin keşfedildiğine inanılmaktadır.

Robusta Kahve

Robusta kahve, Coffe Canephora bitkisinin çekirdeklerinden elde edilir. Arabica kahveye göre daha düşük rakımlarda yetiştirilmekte ve iklim koşullarına göre oldukça dayanıklıdır. Tadı ise daha acı ve lezzetsizdir. Yoğun aromasıyla nedeniyle genellikle kahvelere krema olarak eklenmektedir. Arabica kahveye oranla daha kolay yetiştirebilir olması sebebiyle daha ucuzdur. Bugün dünya genelinde sıklıkla tüketilen içeceklerden olan kahvenin faydaları olduğu gibi zararları da bulunmaktadır. Peki kahvenin faydaları ve zararları nelerdir?

Kahve İçmenin Faydaları

• Kilo verme sürecinde yağ yakımını hızlandırır.
• Konsantrasyonu artırır.
• Alzheimer ve parkinson gibi nörodejeneratif hastalıklara karşı koruma sağlar.
• Kansere karşı koruyucudur.
• Vücuda enerji vererek fiziksel aktiviteyi artırır.

Kahve İçmenin Zararları

• Fazla kafein almak uyku problemlerine yol açar.
• Kalp atım hızını artırır.
• Kas ve kemik güçsüzlüğüne neden olur.
• Fazlası bağımlılık yapar.

Hem ülkemizde hem de dünyada en sık tüketilen içeceklerin başında gelen kahve, yeterli miktarda içildiği takdirde vücutta olumlu etkiler bırakırken fazlası yan etkilere neden olmaktadır. Uzmanlar günlük 1-2 fincan kahve içmenin sağlıklı olduğunu söylerken belirli hastalıkları olan bireylerin doktor tavsiyesiyle içmesi gerektiğini de vurgulamaktadır. Kahvenin tarihsel gelişimi hakkında daha fazla bilgi almak için Tarihten günümüze ‘kahve’ konuşuldu adlı etkinlik içeriğimize göz atabilirsiniz.