Kanser Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Kanser, hücrelerin düzensiz bölünüp çoğalmasıdır. Yapısı bozulmuş hücrelerin klonal yayılımı sonucu oluşmaktadır. Sağlıklı hücrelerin farklı şekillenmesi sonucu hızlı ve kontrolsüz bölünerek doku ve organlara yayılmaktadır.

Kelime anlamı olarak kanser; vücudun bir organ veya dokusunda yer alan hücrelerin anormal ve kontrolsüz büyüyüp yayılması sonucu beliren kötü tabiatlı bir hastalıktır. Vücudun çeşitli bölgelerinde beliren kanser hücrelerinin bir araya gelerek oluşturdukları kitleler ur veya tümör olarak adlandırılır.

Kanser(cancer) terimi Yunan fizikçi Hippocrates (MÖ 460-570) tarafından tıp literatürüne kazandırılmıştır. Hippocrates ülser oluşturan ve ülser oluşturmayan tümörleri tanımlamak için carcinos(bir tümör) ve carcinoma(kötü huylu tümör) terimlerini kullanmıştır. Galen(MÖ 2. yüzyıl) ise tümörlerin görünümünü yengece benzetmesiyle sebebiyle kanser adını vermiştir.

Kanser Hücresi Nedir?

Kanser, vücudumuzun her organını ve dokusunu etkileyebilen hastalık grubudur. Kanserli doku hücreleri hem genotip hem fenotip düzeyde etkilerini göstermektedir. Vücut hücreleri kanserli dokuların üremesini durdurmak için sinyaller gönderse de hızla çoğalmaktadır. Kanser oluşumda genetik yapı doğuştan veya çevresel faktörlerle bozulmaktadır. Kalıtsal aktarım yoluyla oluşma olasılığı çevresel faktörlere oranla oldukça azdır.

Normal bir hücrenin kanser hücresine dönüşümü nasıldır?

Kanserli hücre, genetik materyalde meydana gelen hasar sonucu oluşmaktadır. Normal vücut hücreleri belli bir düzen içerisinde gelişir, Dna’da oluşan bir hasar onarılır eğer onarılamazsa hücre ölür. Ancak kanserli hücrede oluşan hasar onarılmadan bölünerek çoğalmaya devam eder. Bu şekilde oluşan hasarlı yapı vücudun diğer dokularına da yayılmaktadır.

Doğuştan veya edinsel faktörler sonucu gelişen tümörler Dna üzerinde hasar bırakarak anormal bir artışa yol açar. Bu artış hücrelerde çeşitli mutasyonlar oluşturur. Biyolojik yapıda meydana gelen bu değişiklik metastaz özellik kazanır ve diğer organlara yayılımı sürdürür. Karsinogenez; sağlıklı hücrelerin kanserli hücreye evrilmesi süreci olarak adlandırılmaktadır. Temel olarak hücrenin kontrolünü etkileyen mutasyonların bir araya gelmesi sonucu oluşarak etkilerini göstermektedir.

Metastaz (Hastalığın yayılımı) Nedir?

Metastaz; belirli bir dokuda gelişen kanser hücrelerinin dolaşıma katılarak bulunduğu dokudan farklı bir dokuya yayılması ve gelişmesidir. Tümörler, önce kendisine en yakın komşu dokuları istila eder ve sonrasında kan dolaşımına geçerek uzak dokulara yayılır. Bulunduğu dokuda tahribat oluşturan bu hücreler önlenemediği takdirde çoğalarak öldürücü olabilmektedir. Metastaz sonucu etkilenen dokuda çeşitli bulgu ve belirtiler gelişmektedir. Peki, bu belirtiler nelerdir?

Kanser Belirtileri Nelerdir?

Kanser türünün oluşumda çeşitli semptomlar ortaya çıkmaktadır. Meydana gelen belirtiler hastalığın türüne göre büyük ölçüde değişmektedir. Ancak kişinin bu belirtilerden birine veya birden fazlasına sahip olması kanser olduğu anlamına gelmemektedir. Bu semptomların bilinmesi erken teşhis açısından oldukça önemlidir. Yalnızca kansere özgü sayılmamakla birlikte kanser belirtisi sayılabilecek en yaygın belirtiler şunlardır;

• Anormal düzeyde kilo kaybı veya kilo artışı
• Vücudun herhangi bir yerinde hissedilen şişlik
• Yutma güçlüğü
• İyileşmeyen yaralar veya benlerdeki değişiklikler
• Yorgunluk ve güçsüzlük
• Şiddetli kas ve eklem ağrıları
• Mesane alışkanlıklarında oluşan farklılıklar
• Açıklanamayan morarma ve kanama oluşumu
• Göğüs ağrısı veya nefes darlığı
• Öksürürken kan tükürme
• Çabuk doyma veya hazımsızlık

Kanser Türleri Nelerdir?

Kanserler, başladıkları hücre veya oluştukları organlara göre sınıflandırılmaktadır. Belirli hücre tiplerinde başlayarak etkisini sürdüren başlıca kanser tipleri şunlardır;

Karsinom: Vücudun iç ve dış yüzeyini örterek organları korumaya yardımcı olan epitel hücrelerden kaynaklanan bir kanser türüdür. Karsinomlar dokuda oluşan tümoral kütlelerdir. Bu grupta en yaygın görülen kanser türlerin arasında prostat kanseri, meme kanseri ve akciğer kanseri yer almaktadır.

Sarkoma: Kemik veya yumuşak dokuda meydana gelen kanserli hücrelerdir. Osteosarkom, liposarkom, leiomyosarkom en yaygın görülen sarkoma formlarıdır.

Lösemi: Kan hücrelerinin düzensiz çoğalmasından kaynaklanan kanser türüdür. Beyaz kan hücreleri ve kemik iliğini etkilemektedir.

Lenfoma ve Miyelom: Bağışıklık sistemi hücrelerinde başlayarak ortaya çıkan kanser türleridir. Lenfoma, lenf bezleri ve lenf kanallarında gelişerek vücudun her yerinde oluşarak ortaya çıkabilmektedir. Miyelom, oluşumu beyaz kan hücresi olan plazma hücreleriyle sağlanır. Kemik iliğinde başlar ve diğer kemiklere yayılır.

Melanom: Cilde rengini veren melanosit hücrelerinde meydana gelen bir kanser çeşididir.

Beyin ve Omurilik Kanserleri: Merkezi sinir sistemini etkileyen bu kanser hücreleri iyi huylu olabileceği gibi kötü huylu da olabilmektedir. Başlangıçta iyi huylu olan bir hücre ilerlemesi durumunda kötü huylu hücreye dönüşebilmektedir.

Kanserin vücutta multifaktöriyel nedenlerle oluşumu göz önünde bulundurulduğunda gerekli korunma yöntemlerine uyulmadığı takdirde ölümle sonuçlanabilmektedir. Gerek kanserin meydana geldiği dokuda gerekse yayılımını sürdüren hasarlı hücrede meydana gelen değişiklikler hastalığın gidişatı hakkında önemli bilgiler vermektedir. Her kanser hücresinin oluşum mekanizması aynı olmadığı gibi vücudumuzda oluşan her şişlik kanserli doku değildir. Bu nedenle doğru teşhis ve tedavi yönteminin belirlenmesi çok önemlidir.

Kanser ve tedavi yöntemleri hakkında daha fazla bilgi almak için CAR-T Hücre Tedavisi: Kanserin çaresi kendi hücrelerimiz olabilir mi? adlı içeriğimize göz atabilirsiniz.