Pozitif Psikoloji Nedir?

Mutluluğun ve iyi oluşun bilimi olan pozitif psikoloji geleneksel psikolojinin kullandığı hastalık modeline karşılık sağlık modelini esas alarak bireylerin hayatın anlamını bulmalarına katkı sağlayan bir bilim dalıdır.

Mutluluğun ve iyi oluşun bilimi olan pozitif psikoloji geleneksel psikolojinin kullandığı hastalık modeline karşılık sağlık modelini esas alarak bireylerin hayatın anlamını bulmalarına katkı sağlayan bir bilim dalıdır. Birey veya toplum içerisinde meydana gelen olayların insan psikolojisi üzerindeki olumlu ve olumsuz etkenlerinin belirlenip bilimsel yöntemlerle geliştirilmesini hedeflemektedir.

Pozitif psikoloji yalnızca olumlu duygulara odaklanmak veya olumsuzu görmezden gelmek demek değildir. Çünkü bu saydıklarımız Polyannacılıktır. Hâlbuki pozitif psikoloji yaşanılan problemin kaynağına inerek olumlu veya olumsuz tüm yönlerini görmek ve olumsuzlukla mücadele etmeyi esas almaktadır. Bu yöntem, bireyin problemler karşısında çözüme ulaşma sürecinde zayıf yönlerin iyileştirilmesi, güçlü yanların da geliştirilmesine odaklanmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü ve Pozitif Psikolojiye Yaklaşımı

Dünya Sağlık Örgütü tarafından sağlık; yalnızca hastalık ve zayıflığın olmaması değil fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım pozitif psikolojinin esas aldığı sağlık modeli ile birebir örtüşmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlık tanımı ile sağlıklı insanın sadece problemi olmayan insan olarak tanımlanmaması ve psikolojinin yalnızca problemi çözme odaklı yaklaşmaması, bu problemlerin çözümünde insanın güçlü yönlerine odaklanan pozitif psikoloji kavramının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Pozitif psikoloji kavramı bireyin her alanda iyilik halini koruyacak ve sürdürecek davranış becerileri kazandırarak problemlerin azalmasına veya ortadan kaldırılması temelleri üzerine dayandırılmıştır.

Geleneksel Psikoloji ve Pozitif Psikoloji arasındaki fark nedir?

Geleneksel psikoloji insan davranışlarındaki ruhsal bozuklukların tanı, tedavi ve iyileştirilmesi sürecinde bireylerin duygu ve düşüncelerine yönelik terapi programları düzenlerken; pozitif psikoloji bireyin karakter güçlerini merkez alarak her alanda daha başarılı olmalarına katkı sağlayacak etkenlerin belirlenerek geliştirilmesini hedeflemektedir.

Hastalık modelini esas alan geleneksel psikoloji bireyi sekizden (-8) sıfır (0) noktasına getirmeyi amaçlarken; pozitif psikoloji bireyin sıfır (0) noktasından artı sekize (+8) getirilebilmesini amaçlamaktadır.

Pozitif Psikoloji Kavramının Tarihsel Gelişimi

Tarihsel süreç içerisinde pek çok bilim insanı çalışmalarıyla bu alana katkıda bulunsa da pozitif psikolojinin kurucusu Martin Seligman ve kuruluş zamanı da olarak da Seligman’ın 1998 yılında Amerikan Psikoloji Derneği’ndeki başkanlığı dönemi olarak kabul edilmektedir.

Pozitif psikoloji kavramının ortaya çıkmasında en önemli katkıyı bireyin potansiyelleri doğrultusunda kişisel anlamlandırmayı vurgulayan hümanist psikoloji akımı sağlamıştır. Hümanizm akımının öncüleri her ne kadar Abraham Maslow, Erich Fromm ve Carl Rogers olsa da psikolojinin farklı odak noktalarına yönelmeleriyle birlikte mutluluk ve insan doğasının temelleri üzerine çalışmalarını sürdüren Martin Seligman pozitif psikolojinin bilimsel bir yöntem olmasını sağlamıştır. Seligman bireylerin yaşamlarındaki mutluluğu bulma sürecinde iyi oluşu daha iyi açıklamak için PERMA modelini oluşturmuştur. Perma, çok boyutlu bütüncül bir yaklaşıma sahiptir ve beş aşamadan oluşmaktadır. Modelin adı bu beş unsurun İngilizce baş harflerinin kısaltılmasıyla oluşmaktadır.

Martin Seligman PERMA Modeli

1. Olumlu duygular (Positive Emotions)
2. Bağlanma- akış (Engagement)
3. Olumlu ilişkiler (Relationship)
4. Hayatın anlamı (Meaning)
5. Başarı (Achievement)

Martin Seligman’a göre bu bileşenler bir arada olmadığı sürece iyi oluşu vermemektedir. Her bileşen kendinden bir önceki bileşenin gelişimine katkıda bulunmak için ortaya çıkmıştır. Yapılan araştırmalar Perma bileşenlerinin her bir unsurunun fiziksel sağlık, başarı tatmini ve etkinliklerde bağlılık sağladığını gösterirken aynı zamanda kişinin yalnızca iyi oluş halini artırmak değil, problemlerin azaltılması ve hatta yok olmasını sağladığı da bulgulanmıştır.

Olumlu Duygular: Mutluluk, haz, neşe gibi duygular üzerine odaklanarak kişilerin zihinsel süreç içerisinde beceri ve üretkenliklerini artırmalarını sağlamaktadır.

Bağlanma-akış: Belirlenen hedefler doğrultusunda bireyde içsel motivasyon oluşturarak hedef ile akış arasında psikolojik bir bağlılık etkisi oluşturmaktadır.

Olumlu ilişkiler: İkili ve sosyal ilişkilerde başkaları tarafından değer görme, karşılıklı iyi hali ve esas olarak bireyin kendini iyi hissetmesinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır.

Hayatın anlamı: Anlam arayışı bireyin en temel insani ihtiyaçlarından biridir ve herkes için hayatın amacı farklıdır. Amaçlar doğrultusunda aidiyet duygusunun davranış biçimlerine yansıyarak değişiklikler oluşturmasını sağlamakatdır.

Başarı: Hedeflerin gerçekleştirilmesi sürecinde kişiye öz motivasyon sağlayarak bir konuda yetkinlik kazanma olgusudur.

Martin Seligman’a göre güçlü yönler olgular ile birleştiği takdirde iyi bir yaşam elde etmek mümkündür. Perma bileşenleri bireyin iyi oluşunu modelleyerek açıklamak amacıyla geliştirilmiş bir yöntemdir. Proaktif olarak bileşenler üzerinde çalışmak hayatı daha yaşanabilir kılarken aynı zamanda olumsuz kaygılar karşısında bireyin daha güçlü olmasına da katkıda bulunmaktadır.

Tüm Üsküdarlı öğrencilerin ortak ders çatısı olan Pozitif psikoloji hakkında daha fazla bilgi almak için Pozitif Psikoloji Nedir? Neden Önemlidir? adlı içeriğimize göz atabilirsiniz.